43% małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce uważa kredyt kupiecki za najważniejsza formę finansowania. Sprawdź czym jest i na jakich zasadach warto z niego korzystać?
Kredyt kupiecki to rodzaj kredytu, gdzie stronami transakcji są podmioty gospodarcze, z pominięciem instytucji finansowych, np. banków. Jest to jeden z najpopularniejszych sposobów na pozyskanie środków na bieżącą działalność przedsiębiorstwa. Brak konieczności zaangażowania w transakcję podmiotu finansującego upraszcza i przyspiesza wymianę handlową między kontrahentami. Dodatkowo kredyt kupiecki nie jest zazwyczaj oprocentowany, zatem może to być dość tania forma finansowania.
Udzielenie kredytu kupieckiego nie wymaga szczególnej formy prawnej. Może zostać określone na fakturze potwierdzającej sprzedaż poprzez podanie daty odroczonej płatności. Jednak na początku współpracy z nowym kontrahentem zalecane jest, aby uzgodnienia odnośnie kredytu kupieckiego zawrzeć w stosownych zapisach umowy czy w ogólnych warunkach sprzedaży.
Najbardziej znaną formą kredytu kupieckiego jest płatność odroczona, zwana również kredytem dostawcy. Mówimy o niej w przypadku, gdy strona sprzedająca zgadza się na wydłużenie terminu płatności dla odbiorcy swoich produktów lub/i usług.
Drugą formą kredytu kupieckiego jest kredyt odbiorcy, czyli zaliczka lub przedpłata za produkt, który nie został jeszcze dostarczony lub usługę, która nie została jeszcze wykonana. Stosuje się go np. w przypadku drogich towarów, których zakupu lub wyprodukowania dostawca nie byłby w stanie sam sfinansować w całości. Kredyt odbiorcy stosuje się też czasami na początku współpracy między kontrahentami, aby równo rozłożyć ryzyko transakcyjne na obie strony kontraktu.
Wiele firm równolegle do kredytu kupieckiego oferuje swoim kontrahentom skonto. Jest to procentowo określona zniżka od ceny, którą uzyskuje odbiorca, jeśli płaci za towar przed terminem płatności.
Termin płatności często stanowi jeden z najważniejszych elementów negocjacji pomiędzy stronami transakcji. Najczęściej kredytu kupieckiego udziela się na okres od 14 do 60 dni.
Firmy korzystające z kredytu kupieckiego powinny mieć świadomość, że jeżeli strony transakcji handlowej przewidziały w umowie termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, dostawca może żądać odsetek ustawowych po upływie 30 dni, liczonych od dnia spełnienia swojego świadczenia i doręczenia odbiorcy faktury lub rachunku. Możliwość naliczenia odsetek ustawowych, powstaje mimo, że strona kupująca transakcji nie popadła w stan opóźnienia. Prawodawca w ten sposób ustawowo wprowadził zasadę oprocentowania kredytu kupieckiego.
Czytaj więcej o odsetkach za opóźnienia w transakcjach handlowych >>
Z kredytu kupieckiego korzyści czerpią obie strony transakcji, czyli zarówno strona udzielająca kredytu, jak i ta, która jest jego beneficjentem. Z punktu widzenia odbiorcy największą zaletą kredytu kupieckiego jest jego niski koszt, prostota uzyskanie tego rodzaju finansowania i dostępność. Często bez dodatkowych formalności i zabezpieczeń firma jest w stanie otrzymać towar lub usługę z odroczonym terminem zapłaty i odsprzedać go dalej jeszcze przed upływem terminu płatności. Tym samym może ona przez ten czas dysponować cudzymi środkami, nie angażując własnych lub nie uruchamiając kredytów obrotowych, co pomaga w utrzymaniu płynności finansowej.
Kredyt kupiecki jest szczególnie ważny dla firm MŚP. Na ogół nie dysponują one dużym kapitałem. Często też, jako firmy rozpoczynające działalność gospodarczą, nie mają historii kredytowej umożliwiającej ubieganie się o kredyty w bankach. Dla takich firm, korzystanie z kredytu kupieckiego to warunek utrzymania się na rynku. Dzięki niemu mogą one realizować kontrakty, które bez tej formy finansowania, byłyby nieosiągalne.
Największą korzyścią dla firmy udzielającej kredytu kupieckiego jest znaczne poszerzenie grupy odbiorców. Jest to silny argument przetargowy w negocjacjach handlowych i może dawać przewagę w rywalizacji z konkurencją. Warto też zauważyć, że odraczając płatność dostawca często jest w stanie sprzedać dany produkt drożej – z wyższą marżą, rekompensując sobie koszt finansowania.
Aby obie strony transakcji mogły czerpać wymienione wcześniej korzyści z kredytu kupieckiego, dostawca musi posiadać środki pozwalające mu na utrzymanie płynności finansowej w czasie, gdy czeka na płatność od odbiorcy. Z pomocą może przyjść faktoring, który jest usługą dedykowaną dla firm udzielających kredytu kupieckiego. Faktoring pozwala odblokować pieniądze zamrożone w fakturach. Firma faktoringowa wypłaca dostawcy środki finansowe w 24 h i czeka do terminu płatności na zapłatę od odbiorcy.
Kompendium wiedzy o faktoringu >>
Podstawowym zagrożeniem dla firmy udzielającej kredytu kupieckiego jest sytuacja, w której strona kredytowana nie ureguluje płatności za dostarczony towar lub usługę w ustalonym terminie. Może to skutkować utratą płynności finansowej dostawcy i poprzez tzw. efekt domina tworzyć cały łańcuch zaległości płatniczych. Należy bowiem pamiętać, że kredyt kupiecki sporadycznie udzielany jest jednokierunkowo. Firmy funkcjonujące na rynku powiązane są siecią płatności odroczonych. Z tego powodu nierzetelność jednego z uczestników rynku może spowodować bardzo poważne skutki dla pozostałych. Dlatego jednym z najważniejszych zadań każdego przedsiębiorcy jest z jednej strony minimalizacja ryzyka związanego z udzielaniem kredytu kupieckiego, a z drugiej strony zaciąganie zobowiązań w taki sposób, aby samemu dotrzymać uzgodnionych terminów płatności.
Aby zminimalizować ryzyko związane odroczonymi terminami płatności za towar warto sprawdzić wiarygodność swojego potencjalnego klienta. Podstawowe informacje na jego temat może uzyskać, przeglądając ogólnodostępne i bezpłatne bazy danych np.:
Kontrahenta warto również poprosić o udostępnienie zaświadczeń stwierdzających brak zobowiązań publicznoprawnych, w szczególności wobec ZUS i US. Brak takich zobowiązań jest cenną wskazówką, ponieważ uprawdopodabnia, że przedsiębiorca nie ma kłopotów finansowych. Kontrahent, który chce się uwiarygodnić w oczach potencjalnego dostawcy, powinien bez problemów takie zaświadczenia przedstawić.
Bardzo dobrze przy weryfikacji odbiorcy sprawdza się sięgnięcie po telefon i przeprowadzenie wywiadu wśród dotychczasowych kontrahentów podmiotu, z którym chcemy nawiązać współpracę. Warto po prostu zapytać, czy nasz przyszły kontrahent opłaca faktury w terminie. Można także zapytać o historię i skalę współpracy, co da nam wyobrażenie jak może wyglądać przyszła kooperacja z tym podmiotem gospodarczym. Przedsiębiorcy są zazwyczaj wobec siebie lojalni i ostrzegają się o niesolidnych uczestnikach obrotu. Przy większych transakcjach obowiązkowa powinna być osobista wizyta u kontrahenta, która pozwala zweryfikować prawdziwość pozyskanych informacji. Możemy wtedy ocenić, jak na co dzień funkcjonuje biznes naszego kontrahenta, jak wygląda jego majątek ruchomy i nieruchomy, jaka jest skala sprzedaży.
Kolejną zasadą minimalizującą ryzyko jest gromadzenie dokumentów potwierdzających przeprowadzone zdarzenie gospodarcze. Musimy upewnić się, że dokumenty te zostały podpisane przez osoby do tego upoważnione. W przypadku braku uczciwości drugiej strony i konieczności dochodzenia swoich racji przed sądem, będzie to podstawa zasądzenia należnych środków. W przypadku rozpoczynania długotrwałej współpracy i/lub prawdopodobieństwa zaangażowania w danego kontrahenta dużych środków, należy starać się o pozyskanie dodatkowego zabezpieczenia np. w postaci poręczenia podmiotów powiązanych z płatnikiem, cesji wierzytelności przysługujących płatnikowi albo wystawionej przez bank gwarancji. Można także żądać zabezpieczenia na środkach trwałych płatnika (zastaw, hipoteka, przewłaszczenie).
Poznaj 6 najpopularniejszych form zabezpieczenia >>
Kredytu kupieckiego nie można traktować jako podstawowego, czy wręcz jedynego narzędzia walki o rynek. Takie podejście wcześniej czy później zostanie wykorzystane w nieodpowiedni sposób przez nieuczciwych kontrahentów. Nawet startująca na rynku firma powinna starać się wypracować równowagę pomiędzy dbaniem o własne długofalowe interesy a uleganiem naciskom silniejszych graczy. Dlatego udzielanie kredytu kupieckiego w ramach zachęty do nawiązania współpracy nie jest dobrym pomysłem. Powinien on być przyznawany kontrahentom, do których posiada się pełne zaufanie, mające swoje podstawy w długotrwałej współpracy, czyli tym, co do których nie ma wątpliwości, że uregulują płatność w określonym terminie. Warto również zacząć od krótszych okresów kredytowania i ewentualnie je wydłużać wraz z wydłużaniem się współpracy i zwiększaniem się pewności co do rzetelności kontrahenta. Należy także ustalić wewnętrzne zasady obliczenia wielkości kredytu kupieckiego dla poszczególnych kontrahentów.
Przedsiębiorcy udzielający kredytu kupieckiego mogą skorzystać z wielu narzędzi, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia zatoru płatniczego. Do najważniejszych należą:
Powyższe rozwiązania stosuj adekwatnie do skali współpracy, tak aby koszty i wysiłki ponoszone w celu minimalizacji ryzyka miały ekonomiczne uzasadnianie.
