W kontaktach handlowych często spotykamy się z sytuacją, w której w imieniu jednej ze stron występuje pełnomocnik. W artykule wyjaśniam co to jest pełnomocnictwo oraz kiedy oświadczenie woli złożone przez pełnomocnika jest miarodajne i skuteczne.
Pełnomocnictwo to upoważnienie udzielone przez jedną osobę drugiej osobie do działania w jej imieniu. Jest to jednostronna czynność prawna, której treścią jest oświadczenie woli, umożliwiające pełnomocnikowi dokonywanie czynności prawnych w określonym zakresie.
Pełnomocnictwo pozwala na reprezentowanie lub zastępowanie osoby w stosunkach prawnych z innymi podmiotami. Dzięki temu pełnomocnik może wykonywać czynności prawne na rzecz i w imieniu tej osoby, a skutki tych czynności dotyczą bezpośrednio osoby udzielającej pełnomocnictwa.
Warto zaznaczyć, że pełnomocnictwo upoważnia, ale nie nakłada na pełnomocnika obowiązku reprezentowania. Forma pełnomocnictwa może być różna, choć zaleca się, aby miało ono formę dokumentu.
Dowiedz się na czym polega windykacja >>
Kodeks cywilny rozróżnia trzy podstawowe rodzaje pełnomocnictw do dokonywania czynności prawnej, są to:
Pełnomocnik może ustanowić dalszych pełnomocników tylko wówczas, gdy takie umocowanie wynika z samego pełnomocnictwa, ustawy lub stosunku prawnego będącego podstawą pełnomocnictwa.
Prokura jest szczególnym rodzajem pełnomocnictwa. Może jej udzielić jedynie przedsiębiorca, który podlega obowiązkowi wpisu do KRS lub CEIDG. Ustanowienie jak i odwołanie prokury należy obligatoryjnie dokonać na piśmie i zgłosić do tego właściwego rejestru przedsiębiorców.
Prokura zapewnia bardzo szeroki zakres samodzielnego działania prokurenta. Z mocy prawa prokura obejmuje prerogatywę do dokonywania czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Znajduje jednak pewne ograniczenia. Nie obejmuje bowiem kompetencji do zbycia przedsiębiorstwa, oddania przedsiębiorstwa do czasowego korzystania oraz zbycia i obciążenia nieruchomości. Do takich czynności prokurent musi legitymować się pełnomocnictwem szczególnym, upoważniającym do takiego działania. Można ustanowić kilku prokurentów, mamy wówczas do czynienia z tzw. prokurą łączną.
Sprawdź jak działa dochodzenie należności w e-sądzie >>
Udzielenie pełnomocnictwa ogólnego musi być dokonane na piśmie pod rygorem nieważności. Przepisy stanowią, że w sytuacji gdy do ważności czynności prawnej wymagana jest forma szczególna np. forma z poświadczeniem podpisu, forma z datą pewną lub forma aktu notarialnego, to pełnomocnictwo do dokonania takiej czynności powinno być udzielone w takiej samej formie.
Co do zasady pełnomocnictwo może być odwołane przez mocodawcę w każdym czasie. Wygaśnięcie pełnomocnictwa następuje na skutek:
Co ważne, a w praktyce rzadko przestrzegane, po wygaśnięciu pełnomocnictwa pełnomocnik ma obowiązek zwrócić mocodawcy dokument pełnomocnictwa.
Czynności prawne dokonane przez pełnomocnika po wygaśnięciu umocowania, ale w jego pierwotnych granicach, są ważne, chyba że druga strona o wygaśnięciu umocowania wiedziała lub mogła się o tym z łatwością dowiedzieć.
Jeżeli pełnomocnik zawierający umowę działa bez umocowania lub przekroczy jego zakres, ważność tej umowy zależy od jej potwierdzenia przez osobę, w imieniu której została zawarta. Druga strona umowy może wyznaczyć osobie, w imieniu której umowa została zawarta bez umocowania, odpowiedni termin do dokonania takiego potwierdzenia. Po bezskutecznym upływie wskazanego terminu druga strona staje się wolna od zobowiązania.
Jednostronna czynność prawna dokonana przez rzekomego pełnomocnika jest natomiast nieważna, chyba, że ten komu oświadczenie woli w cudzym imieniu zostało złożone, zgodził się na działanie bez umocowania.
