Niezapłacona faktura to problem, z którym spotkał się prawie każdy przedsiębiorca. Zanim podejmiemy próby samodzielnego odzyskania pieniędzy lub zlecimy windykację profesjonalnej firmie warto poznać podstawowe pojęcia, które pomogą poruszać się po tym temacie i zrozumieć dokumenty występujące w procedurze egzekwowania należności.
Podstawowymi pojęciami z zakresu windykacji to określenia dotyczące stron transakcji oraz zachodzącego między niemi stosunku prawnego: Są to:
Zobowiązanie jest stosunkiem prawnym, którego stronami są wierzyciel i dłużnik. Wierzyciel to strona transakcji, która może żądać spełnienia świadczenia pieniężnego lub rzeczowego od innej osoby (dłużnika), z którą łączy ją stosunek zobowiązaniowy. Zobowiązanie z pozycji dłużnika określa się jako dług, ze strony wierzyciela zaś jako wierzytelność.
Wierzyciel ma prawo dochodzić swoich wierzytelności na etapie polubownym, sądowym i za pośrednictwem komornika. Windykacja sądowa i egzekucja komornicza pociągają za sobą koszty po stronie wierzyciela. Koszty te zwróci dłużnik, jeśli sąd rozstrzygnie powództwo na korzyść wierzyciela.
Pojęcie wierzyciela pierwotnego i wtórnego pojawia się w momencie cesji wierzytelności, czyli sprzedaży długu podmiotowi trzeciemu. Strona sprzedająca wierzytelność to wierzyciel pierwotny, a strona kupująca to wierzyciel wtórny.
Przykład: Twój kontrahent nie zapłacił za wykonane przez usługi. Postanawiasz zlecić windykację profesjonalnej firmie i podpisujesz z nią umowę powierniczego przelewu wierzytelności. W tym stosunku prawnym Ty jesteś wierzycielem pierwotnym, a firma windykacyjna wierzycielem wtórnym.
Przepisy kodeksu cywilnego opisują zobowiązanie w poniższy sposób:
Zobowiązanie ciąży na dłużniku, inaczej mówiąc jest to dług. Zobowiązanie powstaje dobrowolnie, ale od momentu zawarcia, staje się obowiązkiem, który należy wypełnić. Najpopularniejsze są zobowiązania wzajemne. Zawarcie zobowiązania powinna udokumentować i zabezpieczać umowa.
Sprawdź jakie informacje powinna zawierać umowa pożyczki>>
Należność to przeciwieństwo zobowiązania. Należność przysługuje wierzycielowi wobec dłużnika - jest to kwota, którą dłużnik musi zwrócić wierzycielowi.
Przykład: Zaciągnąłeś pożyczkę. Pożyczone środki są Twoim zobowiązaniem, a dla firmy pożyczkowej to należność.
Dług wynika ze zobowiązania dłużnika wobec wierzyciela i oznacza niespełniony obowiązek pewnego świadczenia przez zobowiązanego (dłużnika) na rzecz osoby uprawnionej (wierzyciela). Świadczenie to może być zarówno pieniężne jak i rzeczowe. Przyczyną powstania długu jest opóźnienie w wykonaniu zobowiązania. Po upływie terminu wymagalności wierzyciel lub firma windykacyjna, która go reprezentuje ma prawo zwracać się do dłużnika o spłatę długu.
Wierzytelność to przeciwieństwo długu, są to dwie strony tej samej transakcji. To uprawnienie do żądania spełnienia świadczenia będącego wynikiem zobowiązania, w ramach którego dłużnik musi spełnić jedno lub wiele roszczeń wierzyciela. Wierzytelności to prawa majątkowe regulowane księgą trzecią Kodeksu cywilnego.
Wymagalność roszczenia oznacza zaktualizowanie się obowiązku świadczenia. Wierzyciel ma więc prawną możliwość żądania zaspokojenia przysługującej mu wierzytelności. Datę wymagalności z reguły określa rachunek lub faktura poprzez wskazanie terminu płatności, tj. terminu, do którego mamy możliwość zapłacić, a wierzyciel nie powinien wtedy kierować sprawy do sądu, może bowiem narazić się na zarzut przedwczesności powództwa. Datą wymagalności jest zaś następny dzień roboczy, w którym wierzyciel może już podejmować działania zmierzające do przymusowego ściągnięcia należności.
Należności niewymagalne to wierzytelności przed upływem terminu płatności. Wierzytelności wymagalne to te, których termin płatności (wymagalności) upłynął.
Przykład: Dokonałeś sprzedaży towaru i wystawiłeś fakturę z 45-dniowym terminem płatności, czyli przykładowo termin zapłaty przypada na 1 sierpnia. Przed tą datą dana wierzytelność jest niewymagalna. 2 sierpnia należność jest wymagalna i wierzyciel może wyciągać konsekwencje, przewidziane w umowie lub Kodeksie cywilnym, np. naliczać odsetki, wzywać do zapłaty itd.
Windykacja miękka to inaczej mówiąc windykacja polubowna. Jej głównym celem jest doprowadzenie do dobrowolnej spłaty długu przez dłużnika. Windykatorzy prowadzą z dłużnikiem negocjacje, mające na celu ustalenie kwoty i terminu spłaty należności. Często efektem windykacji miękkiej jest podpisanie z dłużnikiem ugody.
Windykacja twarda to windykacja z użyciem środków przymusu prawnego, czyli postępowanie sądowe oraz egzekucja komornicza.
