Indos - co to jest, na czym polega?

Co to jest indos?

Indos to inaczej żyro, czyli  przeniesienie uprawnień wynikających z weksla na inną osobę. Co do zasady poprzez indos może być przeniesiony każdy weksel, chyba że na wekslu znajduje się klauzula „nie na zlecenie” bądź inna analogiczna formuła, która swą treścią zakazuje  jego dalszego indosowania.

Indos nie powinien być dokonany „pod warunkiem”. Skutkiem obwarowania indosu spełnieniem określonych przesłanek jest to, że uważa się je za ziszczone. A zatem takie zastrzeżenie nie powoduje żadnych skutków prawnych.

Indosu nie można dokonać częściowo. Oznacza to, że przenieść można jedynie całość praw wynikających z weksla. Częściowy indos jest nieważny. Zatem, gdyby ktoś próbował w drodze indosu przenieść część sumy wekslowej , bądź indosu dokonuje tylko jeden ze współwłaścicieli weksla wówczas czynności te nie rodzą skutków prawnych.

Weksel posiadający co najmniej jeden indos nazywa się rymesą.

Na czym polega indos weksla?

Indos weksla polega na przeniesieniu uprawnień wynikających z weksla z jednego podmiotu na inny przez oświadczenie woli. Osoba, która przenosi weksel w drodze indosu nazywana jest Indosantem (żyrantem), natomiast osoba, która w drodze indosu nabywa prawa wynikające z weksla nazywa się indosatariuszem (żyrantariuszem).  Pierwszym indosantem musi być remitent – czyli osoba, na rzecz której ma być wypłacone zobowiązanie wekslowe.

Jak indosować weksel?

Przeniesienie praw wynikających z weksla drogą indosu w sensie technicznym odbywa się poprzez umieszczenie na wekslu właściwego oświadczenia, jak również wręczenia go indosatariuszowi. Oświadczenie to w zależności od rodzaju indosu brzmi np. „ustępujemy na zlecenie”, czy też „na okaziciela”, gdy dokonuje się indosu in blanco.

Indos wpisuje się najczęściej na odwrotnej stronie weksla lub na przedłużku, czyli na spiętej z wekslem dodatkowej karcie papieru.

Rodzaje indosu

Ustawa prawo wekslowe przewiduje kilka rodzajów indosu. Podstawowy podział to:

• Indos pełny (imienny), posiadający właściwą formułę (np. ustępujemy na zlecenie), podpis indosanta oraz dokładną datę oraz miejsce jego dokonania
• Indos in blanco (niezupełny),  dokonany poprzez zawarcie klauzuli „na okaziciela” i opatrzenie podpisem indosanta.

Sprawdź 3 sposoby na ograniczenie ryzyka wystawienia weksla in blanco >>

Ze względu na cel przeniesienia praw możemy wyróżnić następujące rodzaje indosu:

• zastawniczy, stanowiący zabezpieczenie na wierzytelności wekslowej, poprzez umieszczenie wzmianki „waluta na zabezpieczenie”, czy „waluta w zastaw”
•  pełnomocniczy – nie przenosi on praw z weksla, lecz czyni indosatariusza wykonawcą tych praw w imieniu indosanta,
• własnościowy, przenoszący całość praw z weksla,
• zwrotny, polegający na powtórnym przeniesieniu praw z weksla na uprzedniego indosanta.

Klauzula „bez obliga”

Poprzez złożenie podpisu na wekslu indosant staje się zobowiązany z weksla w razie odmowy zapłaty przez głównego dłużnika. Indosant może tę odpowiedzialność wyłączyć poprzez dodanie klauzuli wyłączającej np. „bez obliga”, „bez zobowiązań”.

Klauzula „bez indosu"

Poprzez zastosowanie klauzul wekslowych można uniemożliwić indosowanie weksla. Efekt ten można uzyskać poprzez zastosowanie klauzuli zakazującej dalszego zbywania weksla „nie na zlecenie” lub innego równoznacznego sformułowania np.  „bez indosu”, „zapłacę tylko x”.