Najpopularniejszą formą prowadzenia biznesu w Polsce są jednoosobowe działalności gospodarcze. 1 stycznia 2022 r. było ich 2,58 mln. Na czym polega jednoosobowa działalność gospodarcza? Co jest potrzebne, aby ją założyć? Wyjaśniam w artykule.
Jednoosobowa działalność gospodarcza – co to jest?
Ustawa Prawo Przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 roku opisuje jednoosobową działalność gospodarczą jako "zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły". Oznacza to, że musi ona spełniać cztery warunki:
- zarobkowy cel. Działalność jest prowadzona dla osiągnięcia zysku, nawet jeżeli w rzeczywistości nie przynosi dochodu. Przeciwieństwem działalności zarobkowej w tym rozumieniu jest działalność niezarobkowa, której rzeczywistym przeznaczeniem nie jest generowanie zysków, nawet jeżeli w toku jej wykonywania niezamierzone zyski faktycznie się pojawiają.
- charakter zorganizowany. Prowadzenie tej działalności wymaga wysiłku organizacyjnego. Jest ona wykonywana przy wykorzystaniu składników materialnych (np. nieruchomości lub ruchomości) lub niematerialnych (w tym takich jak np. know-how, dobre imię, prawa autorskie). Składniki te łączone przez przedsiębiorcę w sensie funkcjonalno-gospodarczym w uporządkowany kompleks, dzięki któremu może on uczestniczyć w obrocie gospodarczym i zaspokajać określone potrzeby osób trzecich (np. świadczyć usługi na ich rzecz). Zewnętrznym przejawem zorganizowania danej działalności mogą być działania formalizujące daną działalność i czyniące ją widoczną (rozpoznawalną) dla otoczenia (np. otwarcie lokalu usługowego lub zamieszczenie tablicy reklamowej przed pomieszczeniem, w którym jest wykonywana dana działalność).
- ciągły sposób wykonywania. Ciągłość w działalności gospodarczej ma dwa aspekty. Pierwszy to powtarzalność czynności, pozwalająca na odróżnienie działalności gospodarczej od jednostkowej umowy o dzieło, zlecenia albo umowy o świadczenie usługi. Drugi aspekt to zamiar stałego prowadzenia działalności gospodarczej. Nie wyklucza to jednak możliwości prowadzenia jej w sposób sezonowy lub do momentu osiągnięcia zamierzonego celu.
- prowadzenie we własnym imieniu i odpowiedzialność. O działalności we własnym imieniu jest mowa, gdy podmiot organizujący tę działalność czyni to na swoją rzecz i jednocześnie ponosi odpowiedzialność za zaciągnięte w związku z tym zobowiązania. Działalnością gospodarczą nie jest działalność pracowników, pełnomocników i prokurentów, członków organów osoby prawnej, osób prowadzących administrację masy majątkowej w imieniu jej właściciela.
Jak założyć jednoosobową działalność gospodarczą?
Jednoosobowa działalność gospodarcza musi zostać zarejestrowana w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Jej prowadzenie bez rejestracji (poza wyjątkami) jest zagrożone karą ograniczenia wolności i karą grzywny.
Wpis do CEIDG jest bezpłatny. Można go dokonać na 3 sposoby:
- online na stronie biznes.gov.pl — warunkiem jest posiadanie profilu zaufany ePUAP lub kwalifikowanego podpisu elektronicznego
- tradycyjnie — wypełniając papierowy wniosek w urzędzie miast lub gminy
- po części online i po części tradycyjnie — wypełniając wniosek na stronie biznes.gov.pl oraz składając podpis w urzędzie miasta lub gminy urzędu w terminie do 7 dni od dnia rejestracji.
We wniosku o wpis do CEIDG należy podać m.in.
- imię, nazwisko, imiona rodziców, datę i miejsce urodzenia
- rodzaj, serię i numer dokumentu tożsamości
- PESEL
- wszystkie posiadane obywatelstwa
- numer NIP i REGON
- adres zamieszkania oraz inne adresy związane z zakładaną działalnością gospodarczą
- nazwę zakładanej działalności gospodarczej
- kody PKD
- datę rozpoczęcia działalności
- informacje o ubezpieczeniu w ZUS, KRUS lub za granicą
- dane urzędu skarbowego właściwego ze względu na miejsce zamieszkania przedsiebiorcy
- formę opodatkowania oraz sposób prowadzenia ewidencji
- informacje o małżeńskiej wspólności majątkowej
- numer rachunku bankowego.
Ważne!
Jedna osoba fizyczna może mieć tylko jeden wpis w CEIDG. Nie można mieć zarejestrowanych kilku jednoosobowych firm na swoje nazwisko, ale pod jednym wpisem można prowadzić różne rodzaje działalności gospodarczej.
Jednoosobowa działalność gospodarcza - REGON i NIP
Jeżeli w momencie zakładania jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca miał nadany wcześniej NIP i/lub REGON, nie ulega on zmianie. Jeśli jednak w chwili składania druku rejestracyjnego CEIDG-1 nie posiada NIP-u, zostanie on mu nadany po rejestracji w ciągu 1 dnia roboczego. Jeśli przedsiębiorca nie posiada REGON-u to zostanie on nadany w ciągu 7 dni.
Jednoosobowa działalność gospodarcza - jaki podać adres w CEIDG?
Przedsiębiorca dokonujący rejestracji w CEIDG musi podać adres do doręczeń oraz jeśli prowadzi działalność w stałym miejscu to zgłasza również adres stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej. We wniosku można również zaznaczyć „brak stałego miejsca wykonywania działalności gospodarczej” jeśli działalność będzie się wiązać z częstymi zmianami miejsca jej wykonywania (usługi u klienta) lub będzie miała charakter mobilny.
Ważne!
Należy posiadać tytuł prawny do nieruchomości, której adres jest zgłaszany do CEIDG (np. prawo własności (współwłasności) nieruchomości lub lokalu mieszkalnego, dzierżawa, najem).
Jak musi być zbudowana nazwa jednoosobowej działalności gospodarczej?
Przedsiębiorca podczas rejestracji w CEIDG musi podać nazwę, pod którą będzie działać. Nazwa jednoosobowej działalności gospodarczej musi zawierać co najmniej imię i nazwisko przedsiębiorcy podane w mianowniku – na przykład: Jerzy Nowak. Kolejność jest ważna – wpisując nazwę najpierw należy podać imię, a później nazwisko.
Do imienia i nazwiska w nazwie warto dodać inne elementy np. rodzaj działalności – „Jerzy Nowak Usługi Budowlane”. Nazwa działalności jest fakultatywna. Można prowadzić działalność identyfikując się wyłącznie za pomocą imienia i nazwiska.
Jak wybrać kody PKD dla jednoosobowej działalności?
Przy rejestracji jednoosobowej działalności gospodarczej należy również podać jeden kod PKD głównej działalności oraz dowolną liczbę kodów PKD pozostałej działalności. Nie warto wpisywać kodów PKD na zapas, ponieważ listę kodów PKD można aktualizować w dowolnym momencie.
Wyszukiwarka kodów PKD >>
Jakie składki ZUS obowiązują przy jednoosobowej działalności gospodarczej?
Wniosek o wpis do CEIDG jest równocześnie zgłoszeniem przedsiębiorcy w ZUS jako płatnika składek. Przedsiębiorcy w Polsce muszą rozliczać i opłacać za siebie składki do ZUS na:
- ubezpieczenia społeczne, z których obowiązkowe są: ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe, a dobrowolne jest ubezpieczanie chorobowe
- Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy
- ubezpieczenie zdrowotne.
Pozostałe kwestie ważne przy zakładaniu jednoosobowej działalności gospodarczej
Firmowe konto bankowe
Przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą polskie prawo zobowiązuje do posiadania rachunku bankowego. Ma ono służyć do regulowania należności z urzędem skarbowym i ZUS-em, a także z innymi przedsiębiorcami. W przepisach nie ma rozróżnienia pomiędzy kontem prywatnym a firmowym, musi to jednak być konto, które ma tylko jednego posiadacza.
Konieczność posiadania rachunku firmowego powstaje w sytuacji, przedsiębiorca jest płatnikiem VAT i niezbędne jest ujęcie rachunku bankowego na białej liście podatników oraz w sytuacji, gdy dokonywane płatności objęte są mechanizmem podzielonej płatności.
Forma opodatkowania dla podatku dochodowego
Przedsiębiorca ma do wyboru cztery formy opodatkowania działalności gospodarczej (PIT):
- Skala podatkowa
- Stawka liniowa
- Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
- Karta podatkowa (od roku 2022 mogą z niej korzystać jedynie podatnicy, którzy byli opodatkowani w tej formie przed rokiem 2022 i kontynuują opodatkowanie w formie karty podatkowej)
Forma rozliczeń księgowych
Jednoosobową działalność gospodarczą można rozliczać za pomocą księgi przychodów i rozchodów (KPIR), ryczałtu od dochodów ewidencjonowanych lub w formie ksiąg rachunkowych (tzw. pełna księgowość- obowiązkowa, gdy przychody netto przekraczają 2 miliony euro).
Jaka działalność nie wymaga rejestracji?
Działalność nierejestrowa to drobna działalność zarobkowa osób fizycznych, która nie wymaga rejestracji firmy. Jeśli przychody z działalności nie przekraczają 1505 zł w żadnym miesiącu (stan na 2022 rok) to taką działalność można prowadzić bez rejestrowania się jako przedsiębiorca. Drugim warunkiem jest niewykonywanie lub zawieszenie działalności gospodarczej w ciągu ostatnich 60 miesięcy.
Rejestracji nie wymaga:
- działalności agroturystycznej rolników
- produkcji wina przez rolników
- rolniczego handlu detalicznego.
Jednoosobowa działalność gospodarcza - wady i zalety
Podsumowując, prowadzenie firmy w formie jednoosobowej działalności gospodarczej ma swoje zalety i wady.
Zalety:
- brak konieczności wnoszenia wkładu własnego
- możliwość optymalizacji podatkowej poprzez wybór formy opłacania podatków
- możliwość prowadzenia uproszczonej ewidencji podatkowej – księgowość może prowadzić samodzielnie przedsiębiorca lub wybrać księgową czy biuro rachunkowe (koszt usługi księgowej jest znacząco niższy niż w przypadku np. spółki z o.o.)
- przedsiębiorca nie musi działać w pojedynkę, może zatrudniać pracowników
Wady:
- przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem za zobowiązania firmy
- trudności formalne przy dziedziczeniu (tzw. zarządca sukcesyjny)
- obowiązek opłacania ZUS-u na określonym ustawowo poziomie bez względu na to, czy firma przynosi zysk, czy stratę.
Źródło informacji:
https://www.zus.pl
https://www.biznes.gov.pl
https://gazetapodatkowa.gofin.pl/
