Egzekucja komornicza to ostatni etap windykacji należności. Realizuje ją komornik sądowy, który jest funkcjonariuszem publicznym i jego działania są ściśle regulowane przez przepisy prawne. Polega na zastosowaniu środków przymusu przewidzianych przez Kodeks Postępowania Cywilnego celem spełnienia świadczenia przysługującego wierzycielowi od dłużnika. Zazwyczaj polega na zajęciu ruchomego i nieruchomego majątku dłużnika na poczet zaciągniętych przez niego zobowiązań.
Wierzyciel, dłużnik, dług - sprawdź co oznaczają te pojęcia >>
Do egzekucji komorniczej dochodzi, gdy dłużnik nie wykonuje prawomocnych orzeczeń sądu, czyli np. wtedy, gdy po otrzymaniu nakazu zapłaty dłużnik nie dokonuje spłaty zadłużenia.
Egzekucja komornicza rozpoczyna się, gdy wierzyciel dysponuje tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Tytuł egzekucyjny to dokument, który potwierdza istnienie zobowiązania dłużnika względem wierzyciela i określa jego zakres. Klauzula wykonalności to stwierdzenie, że dany tytuł egzekucyjny może zostać dochodzony w przymusowy sposób.
W przypadku dochodzenia świadczeń pieniężnych, w większości przypadków, tytułem egzekucyjnym jest prawomocne orzeczenie sądu (nakaz zapłaty, wyrok, postanowienie) oraz ugoda zawarta przed sądem. Tytuł egzekucyjny po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności nosi nazwę tytułu wykonawczego. Po jego uzyskaniu wierzyciel składa wniosek do komornika o rozpoczęcie procesu egzekucji.
Na wierzycielu spoczywa obowiązek wskazania komornikowi sposobów egzekucji, więc we wniosku o wszczęcie egzekucji powinien wskazać sposoby egzekucji przeciwko dłużnikowi. Jako sposób egzekucji należy podać do jakiego typu składnika majątku dłużnika komornik ma prowadzić egzekucję. Komornik nie może wykroczyć poza zakres wskazany przez wierzyciela, czyli nie może zadecydować o zajęciu dodatkowych środków.
Wierzyciel, który nie zna składników majątku dłużnika, powinien wskazać wszelkie sposoby egzekucji. Pozwoli to komornikowi dokonywać zajęcia wszelkich składników majątkowych, które w toku prowadzonych działań ustali.
Wierzyciel może wskazać następujące sposoby egzekucji świadczeń pieniężnych:
Komornik za przeprowadzanie czynności komorniczych pobiera opłaty egzekucyjne oraz może domagać się zwrotu pozostałych kosztów komorniczych, które nazywane są kosztami postępowania egzekucyjnego. Opłatami tymi ostatecznie obciążany jest dłużnik, ale po otrzymaniu wniosku o wszczęcie egzekucji, komornik wzywa wierzyciela o wniesienie zaliczki na pokrycie kosztów czynności komorniczych.
Opłata egzekucyjna, co do zasady, wynosi 10% wartości wyegzekwowanego świadczenia i nie mniej niż:
Istnieją dwa wyjątki co do wysokości opłaty egzekucyjnej. Wynosi ona 3% (nie mniej niż 150 zł), jeśli dłużnik spłaci dług w ciągu miesiąca. Drugi wyjątek to opłata 5% , która stosuje się jeśli przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego zostanie umorzone na wniosek wierzyciela. W takiej sytuacji, co do zasady, opłatą zostaje obciążony wierzyciel.
W toku postępowania egzekucyjnego mogą zostać doliczone także koszty dodatkowe np. 100 zł za poszukiwanie majątku dłużnika.
Posiadając tytuł wykonawczy, wierzyciel składa wniosek o wszczęcie egzekucji do wybranego komornika działającego przy odpowiednim sądzie rejonowym. Komornicy przypisani są do odpowiednich rewirów. Brak zaległości przekraczających 6 miesięcy w prowadzeniu spraw „z własnego rewiru" daje komornikowi możliwość przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela z zastrzeżeniem, że będą to sprawy w obszarze apelacji.
Dłużnik otrzymuje listem poleconym informację o rozpoczęciu czynności egzekucyjnych oraz wezwanie do złożenia wykazu swojego majątku. Musi podać liczbę i wartość posiadanych ruchomości i nieruchomości, a także wysokość i rodzaj swoich dochodów. To oświadczenie dłużnika wywołuje takie same skutki prawne jak wyjawienie majątku przed sądem.
W przypadku braku możliwości doręczenia listu komornik może osobiście odwiedzić dłużnika, aby poinformować go o rozpoczynającym się postępowaniu egzekucyjnym.
W pierwszej kolejności komornik zajmuje konta bankowe dłużnika. Ilość środków jakie może z nich pobrać jest określona przez przepisy prawa. Równolegle komornik może zająć jego ruchomości i nieruchomości, które trafią na licytację komorniczą.
WAŻNE!
Wierzyciel powinien aktywnie współpracować z komornikiem, ponieważ z powodu jego bezczynności trwającej dłużej niż 6 miesięcy, komornik może umorzyć egzekucję i obciążyć go opłata egzekucyjną. Przykładem bezczynności wierzyciela może być np. niewskazanie kolejnych składników majątku, z których ma być prowadzona egzekucja, czy brak wpłaty wymaganych zaliczek.
Licytacja to publiczna sprzedaż rzeczy należących do dłużnika, którą przeprowadza komornik. Dłużnik jest informowany o planowanej licytacji co najmniej dwa tygodnie przed jej terminem za pomocą specjalnego obwieszczenia. Takie obwieszczenie jest zamieszczane również m.in.: na stronie internetowej komornika, w siedzibie sądu rejonowego, przy którym działa dany komornik oraz poczytnym regionalnym dzienniku.
Jeśli dłużnik nie posiada majątku, ruchomości i nieruchomości lub posiadany majątek nie pozwala na pokrycie kosztów prowadzonego postępowania egzekucyjnego to komornik może wydać postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności.
Po otrzymaniu zawiadomienia o bezskutecznej egzekucji wierzyciel po upływie 6 miesięcy może złożyć ponowny wniosek egzekucyjny. Sytuacja majątkowa dłużnika może się z czasem poprawić - może on założyć nowy, dobrze prosperujący biznes lub zdobyć majątek w inny sposób. W związku z tym może dojść do skutecznej egzekucji długu nawet po 2 czy 15 latach.
Należy pamiętać o tym, iż roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym przedawnia się po sześciu latach, zaś odsetki od należności głównej po trzech latach. Aby nie dopuścić do przedawnienia zarówno należności głównej, jak i odsetek, wierzyciel powinien kierować wniosek o wszczęcie egzekucji do komornika co trzy lata, powoduje to bowiem przerwanie biegu przedawnienia.
