Egzekucja komornicza to ostatni etap windykacji należności. Realizuje ją komornik sądowy, który jest funkcjonariuszem publicznym i jego działania są ściśle regulowane przez przepisy prawne. Egzekucja komornicza polega na zastosowaniu środków przymusu przewidzianych przez Kodeks Postępowania Cywilnego celem spełnienia świadczenia przysługującego wierzycielowi od dłużnika. Zazwyczaj obejmuje zajęcie ruchomego i nieruchomego majątku dłużnika na poczet zaciągniętych przez niego zobowiązań.
Komornik część swoich zadań może scedować na asesora komorniczego. Asesorzy zajmują się przede wszystkim czynnościami administracyjnymi, takimi jak prowadzenie dokumentacji czy księgowanie wpłat, ale komornik może również zlecić asesorowi prowadzenie czynności komorniczych w sprawach do wartości 100 000 zł. Upoważnienia asesorów są ograniczone w wielu zakresach np. w zakresie przeszukania z tytułu par. 814 KPC.
Komornicy działają w określonych rewirach, czyli w zasięgu sądu rejonowego, do którego zostali przypisani ze względu na miejsce swojej siedziby. Nie ma ograniczeń co do liczby komorników działających w danym rewirze. Wierzyciel może zlecić sprawę dowolnemu komornikowi z rewiru, w którym znajduje się siedziba dłużnika, jego miejsce zamieszkania lub nieruchomość objęta egzekucją. Brak zaległości w prowadzeniu spraw z rewiru przekraczających 6 miesięcy daje komornikowi możliwość przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela z zastrzeżeniem, że będą to sprawy w obszarze właściwości Sądu Apelacyjnego.
Do egzekucji komorniczej dochodzi, gdy dłużnik nie wykonuje prawomocnych orzeczeń sądu, czyli np. wtedy, gdy po otrzymaniu nakazu zapłaty dłużnik nie dokonuje spłaty zadłużenia.
Egzekucja komornicza rozpoczyna się, gdy wierzyciel dysponuje tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w klauzulę wykonalności. Tytuł egzekucyjny to dokument, który potwierdza istnienie zobowiązania dłużnika względem wierzyciela i określa jego zakres. Klauzula wykonalności to stwierdzenie, że dany tytuł egzekucyjny może zostać dochodzony w przymusowy sposób.
W przypadku dochodzenia świadczeń pieniężnych, w większości przypadków, tytułem egzekucyjnym jest prawomocne orzeczenie sądu (nakaz zapłaty, wyrok, postanowienie) oraz ugoda zawarta przed sądem. Tytuł egzekucyjny po zaopatrzeniu go w klauzulę wykonalności nosi nazwę tytułu wykonawczego. Po jego uzyskaniu wierzyciel składa wniosek do komornika o rozpoczęcie procesu egzekucji.
Wierzyciel, dłużnik, dług - sprawdź co oznaczają te pojęcia >>
Na wierzycielu spoczywa obowiązek wskazania komornikowi sposobów egzekucji, więc we wniosku o wszczęcie egzekucji powinien wskazać sposoby egzekucji przeciwko dłużnikowi. Jako sposób egzekucji należy podać do jakiego typu składnika majątku dłużnika komornik ma prowadzić egzekucję. Komornik nie może wykroczyć poza zakres wskazany przez wierzyciela, czyli nie może zadecydować o zajęciu dodatkowych środków.
Wierzyciel, który nie zna składników majątku dłużnika, powinien wskazać wszelkie sposoby egzekucji. Pozwoli to komornikowi dokonywać zajęcia wszelkich składników majątkowych, które w toku prowadzonych działań ustali.
Wierzyciel może wskazać następujące sposoby egzekucji świadczeń pieniężnych:
Komornik nie może dokonać zajęcia ruchomości, jeżeli w trakcie czynności dłużnik okaże, nie budzące wątpliwości dokumenty wskazujące, że dana ruchomość nie stanowi jego własności. Jednocześnie komornik nie zajmuje się analizą przedstawionych dokumentów.
Zajęciu nie podlegają m.in. przedmioty niezbędne dla codziennej egzystencji np. lodówka, pralka, odkurzacz. Wyjątkiem są ruchomości z tej kategorii, których wartość znacząco odbiega od wartości rynkowej np. telewizor warty 30 000 zł może zostać przez komornika zajęty. W praktyce oznacza to jednak, że komornik dłużnikowi nic z domu nie zajmie.
Komornik może dokonywać czynności w dni robocze i soboty od 7 do 21. Realizacja czynności komorniczych w nocy, w dni świąteczne i niedziele wymaga zezwolenia Prezesa Sądu Rejonowego.
Aby dokonać zajęcia majątku, komornik może wejść do mieszkania, domu lub na posesję dłużnika nawet podczas jego nieobecności. W takiej sytuacji komornik zarządza otwarcie mieszkania dłużnika oraz ma prawo do dokonania przeszukania. Ponadto komornik może przeszukać odzież, którą dłużnik ma na sobie.
Komornik może skorzystać z pomocy dodatkowych osób, np. ślusarza w celu otwarcia zamków oraz może prosić o asystę policji.
Komornik za przeprowadzanie czynności komorniczych pobiera opłaty egzekucyjne oraz może domagać się zwrotu pozostałych kosztów komorniczych, które nazywane są kosztami postępowania egzekucyjnego. Opłatami tymi ostatecznie obciążany jest dłużnik, ale po otrzymaniu wniosku o wszczęcie egzekucji, komornik wzywa wierzyciela o wniesienie zaliczki na pokrycie kosztów czynności komorniczych.
Opłata egzekucyjna, co do zasady, wynosi 10% wartości wyegzekwowanego świadczenia i nie mniej niż:
Istnieją dwa wyjątki co do wysokości opłaty egzekucyjnej. Wynosi ona 3% (nie mniej niż 150 zł), jeśli dłużnik spłaci dług w ciągu miesiąca. Drugi wyjątek to opłata 5% , która stosuje się jeśli przeprowadzenie postępowania egzekucyjnego zostanie umorzone na wniosek wierzyciela. W takiej sytuacji, co do zasady, opłatą zostaje obciążony wierzyciel.
W toku postępowania egzekucyjnego mogą zostać doliczone także koszty dodatkowe np. 100 zł za poszukiwanie majątku dłużnika, czy opłata za przeprowadzenie postępowania zabezpieczającego roszczenia pieniężnego w wysokości 5% zabezpieczanej kwoty.
Posiadając tytuł wykonawczy, wierzyciel składa wniosek o wszczęcie egzekucji do wybranego komornika działającego przy odpowiednim sądzie rejonowym. Komornicy przypisani są do odpowiednich rewirów. Brak zaległości przekraczających 6 miesięcy w prowadzeniu spraw „z własnego rewiru" daje komornikowi możliwość przyjmowania spraw z wyboru wierzyciela z zastrzeżeniem, że będą to sprawy w obszarze apelacji.
Dłużnik otrzymuje listem poleconym informację o rozpoczęciu czynności egzekucyjnych oraz wezwanie do złożenia wykazu swojego majątku. Musi podać liczbę i wartość posiadanych ruchomości i nieruchomości, a także wysokość i rodzaj swoich dochodów. To oświadczenie dłużnika wywołuje takie same skutki prawne jak wyjawienie majątku przed sądem.
W przypadku braku możliwości doręczenia listu komornik może osobiście odwiedzić dłużnika, aby poinformować go o rozpoczynającym się postępowaniu egzekucyjnym.
W pierwszej kolejności komornik zajmuje konta bankowe dłużnika. Ilość środków jakie może z nich pobrać jest określona przez przepisy prawa. Równolegle komornik może zająć jego ruchomości i nieruchomości, które trafią na licytację komorniczą.
WAŻNE!
Wierzyciel powinien aktywnie współpracować z komornikiem, ponieważ z powodu jego bezczynności trwającej dłużej niż 6 miesięcy, komornik może umorzyć egzekucję i obciążyć go opłata egzekucyjną. Przykładem bezczynności wierzyciela może być np. niewskazanie kolejnych składników majątku, z których ma być prowadzona egzekucja, czy brak wpłaty wymaganych zaliczek.
Licytacja to publiczna sprzedaż rzeczy należących do dłużnika, którą przeprowadza komornik. Licytacje nieruchomości odbywają się zwykle w sądach rejonowych. Dłużnik jest informowany o planowanej licytacji co najmniej dwa tygodnie przed jej terminem za pomocą specjalnego obwieszczenia. Takie obwieszczenie jest zamieszczane również m.in.: na stronie internetowej komornika, w siedzibie sądu rejonowego, przy którym działa dany komornik oraz poczytnym regionalnym dzienniku.
Mogą odbyć się dwie licytacje danej ruchomości lub nieruchomości. Jeżeli dwie licytacje nie dojdą do skutku z powodu braku nabywców, a wierzyciele nie skorzystają z prawa przejęcia, postępowanie egzekucyjne umarza się, a kolejne może zostać wszczęte nie wcześniej, niż po upływie pół roku.
Jeśli dłużnik nie posiada majątku, ruchomości i nieruchomości lub posiadany majątek nie pozwala na pokrycie kosztów prowadzonego postępowania egzekucyjnego to komornik może wydać postanowienie o umorzeniu postępowania egzekucyjnego z powodu bezskuteczności.
Po otrzymaniu zawiadomienia o bezskutecznej egzekucji wierzyciel po upływie 6 miesięcy może złożyć ponowny wniosek egzekucyjny. Sytuacja majątkowa dłużnika może się z czasem poprawić - może on założyć nowy, dobrze prosperujący biznes lub zdobyć majątek w inny sposób. W związku z tym może dojść do skutecznej egzekucji długu nawet po 2 czy 15 latach.
Należy pamiętać o tym, iż roszczenie stwierdzone tytułem wykonawczym przedawnia się po sześciu latach, zaś odsetki od należności głównej po trzech latach. Aby nie dopuścić do przedawnienia zarówno należności głównej, jak i odsetek, wierzyciel powinien kierować wniosek o wszczęcie egzekucji do komornika co trzy lata, powoduje to bowiem przerwanie biegu przedawnienia.
Bezskuteczna egzekucja komornicza - udowadniamy, że to nie same straty >>
