Instytucje finansowe udostępniające klientom swój kapitał np. w formie pożyczki czy faktoringu cichego, dążą do ograniczenia ryzyka transakcyjnego poprzez ustanowienie zabezpieczenia. W ten sposób w przypadku braku zwrotu pożyczonych środków, instytucja finansowa zapewnia sobie alternatywny sposób na odzyskanie zaangażowanego kapitału. W artykule omawiam najczęściej stosowane zabezpieczenie pożyczki i faktoringu.
Cesja wierzytelności to przeniesienie praw do należności z faktury na instytucję finansową. Na tej podstawie instytucja finansowa staje się właścicielem wierzytelności wynikającej z cedowanej faktury a dłużnik dokonuje zapłaty należności na rzecz instytucji finansowej. Przedmiotem cesji wierzytelności może być zarówno faktura, jak i cała umowa wraz z prawami, które z niej wynikają. Firma potrzebująca finansowania może scedować przyszłe należności czyli faktury, które będzie wystawiała swojemu zleceniodawcy w miarę postępu w realizacji prac. Zleceniodawca, który zaakceptuje cesję z umowy dokonuje płatności na rzecz instytucji, która udzieliła finansowania. Cesja z umowy to nie tylko zabezpieczenie transakcji. Jest to także wiarygodne źródło spłaty zobowiązania, między innymi dlatego, że należności scedowane nie podlegają zajęciu komorniczemu.
Cesję wierzytelności stosuje się często jako zabezpieczenie pożyczki pod kontrakt czy faktoringu jawny.
Więcej o pożyczce pod kontrakt >>
Czasami cesja wierzytelności z faktur nie jest wystarczającym zabezpieczeniem. Wtedy instytucja finansowa może wymagać poręczenia majątkowego. Dzieje się tak kiedy podmiot gospodarczy, który będzie płacił za fakturę jest w słabej kondycji finansowej lub gdy instytucja finansowa nie ma dostatecznych informacji, żeby dokonać oceny jego wiarygodności pod kątem terminowego regulowania zobowiązań.
Zabezpieczenie w formie poręczenia majątkowego regulują przepisy kodeksu cywilnego. W umowie poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem instytucji finansowej wykonać zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik (klient instytucji finansowej) tego zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela pod rygorem nieważności musi być złożone na piśmie.
Jeśli umowa poręczenia nie stanowi inaczej poręczyciel jest odpowiedzialny jak współdłużnik solidarny. Oznacza to, że instytucja finansowa może dochodzić całości lub części wymagalnego zobowiązania zarówno od swojego klienta jak i poręczyciela.
Sprawdź czym jest gwarancja bankowa >>
Większość instytucji finansowych podpisując umowę finansowania z klientem, wymaga ustanowienia na ich rzecz weksla in blanco, po to aby zabezpieczyć prawidłowe wykonanie umowy. Podpisując weksel klient zobowiązuje się do bezwarunkowego dokonania zapłaty określonej sumy pieniężnej. Weksel in blanco zawiera zazwyczaj tylko podpis wystawcy. Zazwyczaj dołączona jest do niego deklaracja wekslowa. Określa ona kiedy i w jaki sposób instytucja finansowa może go wypełnić. Jeżeli klient nie dotrzyma terminu i warunków zwrotu pożyczonych mu środków to instytucja finansowa ma prawo wypisać weksel na kwotę zadłużenia. Weksel pozwala przyspieszyć postępowanie sądowe w celu uzyskania nakazu zapłaty.
Weksel in blanco – 3 sposoby na ograniczenie ryzyka jego wystawienia >>
W przypadku umów o finansowanie, gdzie klient nie ma możliwości ustanowienia jako zabezpieczenia cesji pomocny staje się zastaw rejestrowy. Daje on możliwość obciążenia rzeczy ruchomej klienta np. samochodu, czy maszyny na rzecz instytucji finansowej. W przypadku braku spłaty może ona zaspokoić swoje roszczenia z obciążonej rzeczy poprzez jej sprzedaż.
Umowa zastawu nie wymaga formy aktu notarialnego. Klient ustanawiający zastaw ponosi niski koszt zabezpieczenia w porównaniu do kosztów ustanowienia hipoteki czy przewłaszczenia. Zastaw rejestrowy jest wpisywany do rejestru zastawów. Uniemożliwia to sprzedaż takiego przedmiotu klientowi na czas trwania zastawu. W przypadku rozwiązania umowy klient ma prawo wnioskować do instytucji finansowej o wykreślenie zastawu z rejestru. Koszt wpisania zastawu do rejestru to 200 zł.
Dowiedz się więcej o pożyczce pod zastaw >>
W umowach pożyczki czy faktoringu cichego, gdy nie ma możliwości ustanowienia cesji, stosuje się również zabezpieczenie w postaci hipoteki umownej na nieruchomości. Po takie zabezpieczenie pożyczki lub faktoringu chętnie sięgają instytucje finansowe, gdy przyznają swoim klientom duże limity finansowania. Z jednej strony hipoteka na nieruchomości to forma zabezpieczenia, a z drugiej to skuteczne narzędzie ułatwiające uzyskanie finansowania pozabankowego.
Hipoteka umowna to oświadczenie woli powstające za zgodą właściciela obciążanej nieruchomości. Oświadczenie takie jest zawsze składane w formie aktu notarialnego. Akt notarialny wraz z wnioskiem o wpis do księgi wieczystej, kieruje się do właściwego sądu, który dokonuje wpisu. W przypadku braku spłaty podmiot udzielający finansowania ma prawo dochodzić swoich roszczeń sądownie oraz następnie na drodze egzekucji komorniczej z zabezpieczonej nieruchomości do kwoty ustanowionej hipoteki.
Dowiedz się na czym polega faktoring >>
Specyficznym rozwiązaniem jest przewłaszczenie nieruchomości na zabezpieczenie. Jest to rodzaj umowy na podstawie, której klient przenosi prawa własności do nieruchomości w razie braku spłaty zobowiązania w terminie z zastrzeżeniem, że po spłacie zgodnie z terminem własność wraca z powrotem do klienta. Ważne, aby obie strony umowy jak najdokładniej określiły wzajemne prawa i obowiązki w stosunku do przewłaszczanej nieruchomości. Sama wierzytelność, którą zabezpiecza przewłaszczenie powinna być także szczegółowo opisana. Dokładnie należy również określić moment przeniesienia własności.
Umowę przewłaszczenia nieruchomości na zabezpieczenie sporządza się w formie aktu notarialnego. Ze względu na duże koszty ustanowienia takiego zabezpieczenia oraz obawy jakie ze sobą niesie przeniesienie praw z nieruchomości zarówno klienci jak i instytucje finansowe stosunkowo rzadko po nie sięgają.
