Wierzytelność jest prawem majątkowym, które może być przedmiotem obrotu gospodarczego. Sprzedaż wierzytelności, czyli jej przeniesienie z majątku dotychczasowego wierzyciela do majątku nabywcy wierzytelności, jest skutkiem rozporządzenia tą wierzytelnością i stanowi wykonanie przysługującego wierzycielowi prawa własności.
Sprzedaż wierzytelności w polskim prawie reguluje art. 509 Kodeksu Cywilnego. Zgodnie z nim wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią, chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania.
Sprzedaż wierzytelności najczęściej odbywa się w drodze cesji wierzytelności. Podmiot zbywający wierzytelność to Cedent, a podmiot nabywający dług to Cesjonariusz.
Sprzedać można wierzytelności wynikające z różnych tytułów np. umów, praw do zwrotu kaucji, regresów oraz w różny sposób udokumentowane np. faktury, noty odsetkowe, umowy, weksle.
Wierzyciel, dłużnik, dług - sprawdź co oznaczają te pojęcia >>
Zazwyczaj przedmiotem sprzedaży są wierzytelności przedawnione, czyli takie, których termin zapłaty już minął. W praktyce większość transakcji sprzedaży wierzytelności odbywa się w ciągu kilku miesięcy od upływu terminu wymagalności danej faktury.
Jest to najczęściej związane z tym, że wierzyciel nie chce kierować sprawy przeciwko dłużnikowi na drogę postępowania sądowego. Pociąga to bowiem za sobą dodatkowe nakłady finansowe (koszt wpisu sądowego, opłaty kancelaryjne, wynagrodzenie adwokackie itd.). Wiąże się również z koniecznością oczekiwania na wydanie przez sąd wyroku w danej sprawie. Z powyższych względów łatwiej i szybciej jest sprzedać wierzytelność, oczywiście o ile znajdziemy chętnego do jej nabycia.
Wierzytelności niewymagalne (czyli takie, które są przed terminem płatności) są przeważnie przedmiotem nabycia w drodze usługi faktoringu. Polega to na tym, że firma faktoringowa wypłaca sprzedawcy wierzytelności ok. 80% wartości faktury w ciągu 24 godzin i czeka na zapłatę zgodnie z terminem od płatnika faktoringowego (podmiotu gospodarczego, na który faktura została wystawiona). Po otrzymaniu od niego płatności firma faktoringowa rozlicza pozostałą kwotę faktury (ok. 20%) oraz pobiera prowizję od kwoty faktury i ilości dni finansowania.
Skorzystanie z faktoringu jest korzystniejsze niż sprzedaż wierzytelności zarówno pod względem warunków prowizyjnych, jak i od strony podatkowej. Od sprzedaży wierzytelności należny jest podatek od czynności cywilno-prawnych, podczas gdy przy faktoringu jedynym obciążeniem podatkowym jest podlegający zwrotowi VAT doliczony do wynagrodzenia prowizyjnego firmy faktoringowej.
Polskie prawo przewiduje możliwość sprzedaży praktycznie każdej wierzytelności. Wyjątkiem są tutaj prawa niezbywalne z mocy ustawy (np. służebności, dożywocie) oraz wierzytelności umownie wyłączone z obrotu tzw. zakazem cesji.
Dowiedz się więcej o zakazie cesji >>
Cena jaką możemy uzyskać za wierzytelność zależy od kilku czynników. Przede wszystkim bierze się pod uwagę:
Trzeba się zatem liczyć z tym, że firma zainteresowana zakupem wierzytelności w pierwszej kolejności sprawdzi sytuację dłużnika we wszystkich dostępnych rejestrach przedsiębiorców, wywiadowniach gospodarczych i na giełdach długów. Wymienione kryteria mają wpływ na cenę zakupu danej wierzytelności. Przeważnie mieści się ona w przedziale 50 -90% wartości nominalnej wierzytelności.
Jak wspomniano wcześniej zbycie wierzytelności podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych, ponieważ opodatkowaniu takiemu podlegają m.in. umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych. Wierzytelność jest prawem majątkowym, a zatem jeżeli cesja wierzytelności ma postać umowy sprzedaży, to wchodzi w zakres art. 1 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy o PCC. Stawka PCC od umowy sprzedaży praw majątkowych wynosi obecnie 1%. Wartość podatku liczy się od kwoty za jaką wierzytelność została sprzedana.
