Najważniejszą cechą odróżniającą faktoring cichy od jawnego, jest nieinformowanie płatnika o tym, że wystawiona na niego faktura jest objęta finansowaniem. W artykule wyjaśniam czym jest faktoring bez cesji oraz kiedy warto z niego skorzystać.
Faktoring cichy to taki rodzaj faktoringu, w ramach którego nie dochodzi do przelewu praw do wierzytelności (cesji), a finansowanie odbywa się bez wiedzy i zgody płatnika faktoringowego (strony kupującej produkty i usługi). Ze względu na swoja specyfikę faktoring cichy nazywany jest również faktoringiem niejawnym, ukrytym lub tajnym.
Faktoring cichy polega na finansowaniu przez firmę faktoringową niewymagalnych faktur, czyli takich, których termin płatności jeszcze nie nadszedł. W faktoringu cichym, podobnie jak w faktoringu klasycznym, transakcja jest trójstronna. Bierze w niej udział:
Sprzedawca dostarcza produkty zgodnie z zamówieniem i wystawia fakturę z wydłużonym terminem płatności. Instytucja finansowa przelewa mu środki w dniu wystawienia faktury. Płatnik reguluje swoje zobowiązania zgodnie z podanym na fakturze terminem.
 Sprzedawca wystawia fakturę swojemu odbiorcy i przesyła jej kopię do instytucji finansowej |  Instytucja finansowa wypłaca mu do 75% kwoty faktury w ciągu 24h |  Kupujący spłaca należność zgodnie z terminem płatności faktury i transakcja jest rozliczana |
Cesja wierzytelności to inaczej przelew (przeniesienie) wierzytelności. Zgodnie z art. 509 § 1 Kc: „Wierzyciel może bez zgody dłużnika przenieść wierzytelność na osobę trzecią (przelew), chyba że sprzeciwiałoby się to ustawie, zastrzeżeniu umownemu albo właściwości zobowiązania”. Zakaz cesji ma postać „zastrzeżenia umownego”. Możliwość zastosowania klauzuli o nieprzenoszeniu przysługujących praw wynika z fundamentalnej zasady swobody zawierania umów.
Zakaz cesji może być wpisany np. w umowie, na fakturze, w specyfikacji Istotnych Warunków Zamówienia/Umowy.
Zakaz cesji nie blokuje korzystania z faktoringu jawnego, a oznacza jedynie konieczność uzyskania zgody na przelew wierzytelności. Jeśli płatnik wyrazi taką zgodę to skorzystanie z faktoringu jawnego jest możliwe.
Sprawdź, jak radzimy sobie z zakazem cesji >>
Najważniejszą cechą odróżniającą faktoring cichy od jawnego, jest brak cesji wierzytelności i nieinformowanie płatnika o tym, że wystawiona na niego faktura jest objęta finansowaniem.
W faktoringu jawnym, płatnik faktoringowy dokonuje płatności na konto firmy faktoringowej, ponieważ to na nią cedowane są prawa do wierzytelności wynikających z faktur.
W faktoringu cichym finansowanie odbywa się bez wiedzy płatnika, w związku z tym nie dochodzi do przelewu wierzytelności, a spłatę należności płatnik dokonuje na konto sprzedawcy produktów lub usług (faktoranta).
Instytucja finansowa ma pełnomocnictwo do tego rachunku i może obserwować przepływ środków między płatnikiem a sprzedawcą. Jej obecność w transakcji nie jest tym samym ujawniana.
Ważną różnica między faktoringiem cichym i jawnym jest także wielkość wypłacanej sprzedawcy kwoty tzw. zaliczki. W przypadku faktoringu jawnego wynosi ona do 90% kwoty faktury brutto, a w przypadku faktoringu cichego do 75% kwoty faktury brutto. Różnica to wynika z obowiązku stosowania przez instytucję finansową mechanizmu podzielonej płatności (split payment).
| Faktoring jawny | Faktoring cichy | |
|---|---|---|
| Limit finansowania | od 20 tys. do 7 mln zł | od 30 tys. do 5 mln zł |
| Cesja wierzytelności | tak | nie |
| Zgoda/poinformowanie płatnika | tak | nie |
| Maksymalny termin płatności faktury | 120 dni | 90 dni |
| Wysokość wypłacanej zaliczki | do 90% | do 75% |
| Zabezpieczenie majątkowe | nie | tak |
| Konto, na które płatnik dokonuje wpłat | konto firmy faktoringowej | konto wystawcy faktury, do którego firma faktoringowa ma pełnomocnictwo (konto kontrolowane) |
| Kiedy pobierane jest wynagrodzenie? | z dołu, po wpłacie przez płatnika | z dołu, po wpłacie przez płatnika |
Podstawową korzyścią dla przedsiębiorcy płynącą ze stosowania faktoringu cichego jest możliwość jednoczesnego zaoferowania swoim kontrahentom wydłużonego terminu płatności za zakupione produkty i otrzymywania zapłaty za faktury w ciągu 24 godzin od ich wystawienia. Przedsiębiorca odnosi te korzyści pomimo, że zgodnie z prawem nie może dokonać sprzedaży faktury.
Finansowanie w oparciu o faktoring cichy odbywa się przy dużym, wzajemnym zaufaniu stron umowy faktoringowej. Firma faktoringowa wypłacając faktorantowi środki nie ma możliwości potwierdzenia zasadności i bezsporności przekazanej do finansowania faktury. Ta okoliczność może stanowić nie tyle wadę, co pewną uciążliwość dla stron transakcji. Szczególnie w sytuacji, gdy płatnik dokonuje potrąceń, kompensat, kwestionuje jakość wykonanej usługi, odmawia zapłaty za fakturę lub dokonuje płatności po terminie wymagalności. Z tego względu do uruchomienia finansowania w formie faktoringu cichego wymagane jest:
Więcej na temat rodzajów zabezpieczeń stosowanych przez instytucje finansowe >>
Na opłaty związane z korzystaniem z faktoringu cichego składają się przede wszystkim:
Przykładowe wyliczenie kosztów sfinansowania faktury w formie faktoringu cichego
Koszt sfinansowania faktury poprzez faktoring cichy
70 dni x 0,08% x 50 000 zł = 2 800 zł + VAT (23%)
Więcej o tym ile kosztuje faktoring cichy >>
Branżą , w której bardzo często stosuje się faktoring cichy jest budownictwo. Z jednej strony wynika to z wielkości projektów i inwestycji finansowych, a z drugiej z powszechnie stosowanego w umowach zakazu cesji.
Jest to szczególnie widoczne w przetargach publicznych. Jeżeli zamawiającym jest podmiot publiczny (Skarb Państwa lub jednostka samorządowa) to z dużym prawdopodobieństwem można stwierdzić, że większość rozpisanych przetargów będzie zawierała klauzulę zakazu cesji wierzytelności lub zapis, że cesja jest możliwa za wiedzą i zgodą zamawiającego.
Jednocześnie najważniejszym czynnikiem, na podstawie którego podejmowana jest decyzja o uruchomieniu finansowania w formie faktoringu jest wiarygodność finansowa płatnika. Jej pozytywna weryfikacja zabezpiecza zarówno klienta, jak i instytucję finansową. Minimalizowane jest w ten sposób ryzyko nieuregulowania zobowiązania przez płatnika, które może nastąpić z wielu powodów np. jego niewypłacalności. W przypadku, gdy płatnikiem są organy władzy publicznej czy jednostki samorządu terytorialnego, problem niskiej wiarygodności finansowej w ogóle nie występuje. Dlatego faktoring cichy jest bardzo dobrym rozwiązaniem do finansowania transakcji z udziałem tego rodzaju podmiotów.
Faktoring cichy – przykład firmy budowlanej >>
Ze względu na to, że faktoring cichy jest transakcją bardziej ryzykowną niż faktoring jawny, instytucja finansowa wymaga majątkowego zabezpieczenia transakcji. Dlatego z tego rodzaju faktoringu powinny korzystać tylko te firmy, które nie są w stanie uzyskać zgody na cesję od swojego kontrahenta i nie mogą skorzystać z faktoringu jawnego.
Faktoring cichy to jedyny rodzaj faktoringu, w ramach którego firma faktoringowa nie musi stosować przy wypłacie zaliczki mechanizmu podzielonej płatności. Dzieje się tak, ponieważ wierzytelność wynikająca z faktury nie jest cedowana na faktora i nie ponosi on solidarnej odpowiedzialności za niezapłacony VAT.
Konieczność stosowania split payment przez płatnika faktoringowego spowodowała, że w przypadku faktoringu cichego faktorantowi wypłacana jest mniejsza kwota zaliczki (75%), w porównaniu do faktoringu jawnego (90%). Jednak w praktyce kwota zaliczki przy faktoringu cichym może być wyższa niż przy faktoringu jawnym, gdzie wypłata zaliczki dokonywana jest z zastosowaniem podzielonej płatności. Jest to szczególnie widoczne, jeśli Klient przekazuje do sfinansowania faktury o wyższych nominałach.
Więcej o zastosowaniu split payment w faktoringu cichym >>
Istotą faktoringu cichego jest brak informowania płatnika o tym, że faktury za które płaci są objęte faktoringiem. Ponieważ jednak przed dokonaniem przelewu musi on sprawdzić na białej liście podatników VAT rachunek, na który dokonuje zapłaty to dowiaduje się tym samym kto jest jego właścicielem.
W związku z tym, inaczej niż przy faktoringu jawnym, płatnik faktoringowy dokonuje zapłaty za fakturę na rachunek faktoranta, a nie instytucji faktoringowej. Natomiast wymogiem do uzyskania faktoringu cichego jest udzielenie pełnomocnictwa do tego rachunku dla firmy faktoringowej.
